Pałac w Branicy Radzyńskiej, położony w malowniczej okolicy na terenie gminy Radzyń Podlaski, to zabytek o długiej i bogatej historii. Początki rezydencji w Branicy sięgają czasów Marii Kątskiej, wnuczki Stanisława Antoniego Szczuki, ważnej postaci w historii regionu. Dwór, który pierwotnie znajdował się na tym terenie, pełnił funkcję podmiejskiej rezydencji Potockich, jednej z najpotężniejszych rodzin arystokratycznych w Polsce.
Przebudowa w XIX wieku
W 1884 roku dwór został przebudowany przez Stanisława Szlubowskiego, sędziego pokoju w okręgu radzyńskim. To właśnie Szlubowski nadał pałacowi obecny eklektyczny charakter, łącząc elementy różnych stylów architektonicznych w harmonijną całość. Nowy budynek wzniesiono na planie litery „T”, a narożna wieżyczka dodaje mu unikalnego uroku i podkreśla jego reprezentacyjny charakter. Pałac został usytuowany na osi północ-południe, z głównym wejściem od wschodu, co nadawało mu majestatyczny wygląd.
Szlubowski nie ograniczył się jednak tylko do przebudowy budynku. Zajął się również przekomponowaniem parku otaczającego rezydencję, co przyczyniło się do zwiększenia jej atrakcyjności. Dodatkowo, rozbudował część gospodarczą, co wskazuje na to, że majątek w Branicy był zarządzany zgodnie z nowoczesnymi zasadami gospodarczymi. Branica w tym czasie była przykładem dobrze prosperującego majątku ziemskiego.
Pałac po II wojnie światowej
Po zakończeniu II wojny światowej, podobnie jak wiele innych obiektów o arystokratycznym rodowodzie, pałac zmienił swoją funkcję. Budynek pałacowy oraz otaczający go park zostały przeznaczone na potrzeby szkoły. Choć pierwotna funkcja rezydencjonalna zanikła, pałac i jego otoczenie nadal odgrywały ważną rolę w życiu lokalnej społeczności. Obecnie budynek znajduje się w rękach gminy Radzyń Podlaski.
Zachowane elementy wystroju
Mimo upływu lat i licznych zmian, które zaszły w pałacu, niektóre elementy oryginalnego wystroju wnętrza zachowały się do dziś. Szczególną uwagę zwracają piękne plafony – zdobione sufity, które świadczą o dawnej świetności budynku. W pałacu przetrwały także kominki, będące niegdyś elementem nie tylko dekoracyjnym, ale i praktycznym, ogrzewającym wnętrza rezydencji.
Wartość historyczna i turystyczna
Pałac w Branicy Radzyńskiej, choć obecnie nie pełni funkcji rezydencjalnej, wciąż jest cennym zabytkiem architektury, który przyciąga uwagę miłośników historii i turystów zainteresowanych dziedzictwem kulturowym regionu. Jego eklektyczna forma oraz zachowane elementy oryginalnego wyposażenia czynią go jednym z ciekawszych obiektów na mapie historycznej Podlasia.
Obiekt ten, choć nieco zapomniany, ma potencjał, by stać się ważnym punktem na szlaku turystycznym regionu, przypominając o dawnej świetności arystokratycznych siedzib w Polsce.